Waarom worden hardloopwedstrijden linksom gelopen en niet rechtsom?
Waarom toch die voorkeur linksom? Vroeg een van de Bikkels uit de prestatiegroep van Bart (foto hiernaast) en Anouk. Een goede vraag, dus de trainers zijn op onderzoek gegaan. Want het is inderdaad best gek dat we bij alle baansporten een voorkeur hebben om linksom, dus tegen de wijzers van de klok, te lopen, of schaatsen, of trappen. Dit gebeurt overigens ook bij het paarderennen. Centrale factor: in deze races bewegen we ons voort door spierkracht.
Kijk je naar kunstmatige voortbeweging, zoals bij motor- en autoraces, dan zie je vaker circuits die rechtsom gevolgd moeten worden. Zou het dus met het functioneren van spieren te maken hebben?
Er zijn volgens Raymond Oostwegel twee theorieën die de voorkeur voor linksom proberen te verklaren: een historisch-religieuze en een fysiologische.
Het was nu eenmaal zo…
“De eerste gaat ervan uit dat het sinds de oudheid altijd al zo geweest is en dat er daarna geen redenen waren om de bewegingsrichting om te keren.
In de Griekse en Romeinse oudheid zou het te maken gehad hebben met de cirkel van het leven en de cirkel van de dood. De eerste is gebaseerd op de richting die de zon ogenschijnlijk op het noordelijk halfrond aflegt (van links naar rechts in een halve cirkel) en staat ook voor de cirkel van de tijd. Onze klokken lopen ook rechtsom.Daarentegen loopt de cirkel van de dood de andere kant op, dus linksom. De wedstrijden in de oudheid om het volk te vermaken waren vaak wedstrijden op leven en dood (zoals het wagenrennen), vandaar dat ze linksom, volgens de cirkel van de dood, gereden werden.”
En dit zou nooit meer gewijzigd zijn.
Maar hoe zit het met die andere kant? De fysiologische?
“De andere theorie benadert onze voorkeur voor linksom meer fysiologisch. Bij de meeste mensen is de linker hersenhelft dominant over de rechter helft. Daarom zijn de meeste mensen rechtshandig en ook rechtsbenig (de linker hersenhelft stuurt o.a. de rechter lichaamshelft aan). De rechter lichaamshelft zou daardoor ook iets meer kracht kunnen leveren dan de linker helft, waardoor de voorkeur voor het nemen van bochten naar links te verklaren zou zijn.”
Olympische Spelen van 1908
Er schijnen tot het begin van de vorige eeuw, vooral in Engeland, ook hardloopwedstrijden rechtsom gelopen te zijn. Maar vanaf de Olympische Spelen van 1908 (toen ook in Londen) werd linksom de regel. Vanaf dat jaar werd de regel ingevoerd dat altijd tegen de klok in zou worden bewogen. Met als belangrijkste reden: het rechterbeen is voor de meeste mensen krachtiger dan het linker. Iemand die linksom loopt, gebruikt dan zijn zwakke linkerbeen voor ondersteuning en het sterke voor afzetten. Als je te voet of per fiets een rondje aflegt heb je natuurlijk niets te maken met die lichaamsvoorkeur om een bocht te nemen. Maar wat als je linksbenig of -armig bent, zoals tien procent van de mensen?
‘Omgekeerde’ 400 meter
Word je als linksbenige loper benadeeld? Wiskundeprofessor Dirk Huylebrouck vroeg het zich af en bedacht in 2011 een experiment. Op de Memorial Van Damme werd op zijn vraag een officiële 400m-wedstrijd gelopen tegen de klok in. Wat bleek: iedereen liep trager dan normaal. En de race werd ook niet gewonnen door de beste loper, wel door een junior. Er volgde nog een experiment omgekeerd baanwielrennen in het Gentse Kuipke, en daar moest een renner zelfs afstappen omdat hij het te eng vond om op zo’n steil oppervlak ‘verkeerd’ te fietsen.
Zit het dan in onze natuur? Volgens Matthieu Lenoir, professor in bewegingswetenschappen aan de UGent, is dat misschien wel het geval.
We deden een onderzoek waarbij we proefpersonen vroegen om zich al stappend om te draaien. Een lichte meerderheid deed dat linksom. Maar toen we een competitie-element toevoegden – al lopend draaien – dan werd dat een grote meerderheid, ongeveer 70 procent.
Een sluitende verklaring heeft Lenoir niet. “Er is een correlatie met de verschillende dopamineconcentraties in beide hersenhelften – wie linksom draait, heeft rechts meer dopamine (een stofje dat zenuwcellen laat communiceren, red.) – maar het is nog verder zoeken naar een verklaring.” Of we het nu doen uit gewoonte en/of natuurlijke voorkeur: tegen de klok in sporten is vandaag een universele afspraak waarnaar iedereen zich schikt.
Leidt dat niet tot asymetrische atleten?
“De standaardisering heeft het voordeel van de duidelijkheid: we kunnen atleten trainen om die asymetrische belasting op te vangen”, zegt Maarten Thysen, sportkinesitherapeut van het Belgische olympische team. “Bij een bocht naar links wordt het binnenbeen het meest belast door het weerstaan van de centrifugale krachten, en moeten de binnenste spieren de klappen opvangen. In het buitenbeen werken de buitenste spieren het hardst. Behalve de bochtentechniek te trainen is het ook cruciaal om stabiele gewrichten en robuuste pezen en spieren op te bouwen. Zie het lichaam als een piramide, dat een sterke basis moet hebben.”
Andere lopers, andere blessures
Dat het voortdurend linksom draaien gevolgen heeft, stellen kinesitherapeuten in de praktijk vast. “Sprinters blijken gevoeliger voor blessures aan de binnenste hamstring van het binnenbeen en de buitenste hamstring van het buitenbeen, omdat die de rotatie in de bocht moeten opvangen. Dat zijn vaak acute blessures. Langeafstandlopers hebben dan weer vaker last van chronische blessures in de binnenste voet. Zij hebben een kortere paslengte en zetten dus meer passen in de bochten.”
Bronnen: rijnmond.nl, de Standaard en Raymond Oostwegel.
De Bikkels
De Bikkels is dé prestatieloopgroep van Utrecht Atletiek. Wil je een keertje meetrainen? Stuur een mailtje naar loopgroepen@utrechtatletiek.nl. De Bikkels trainen elke maandag op Overvecht van 19:30 – 21:00 uur en elke woensdag van 19:30 – 21:00 uur op de Atletiekbaan in Maarschalkerweerd. Er wordt samen o.b.v een schema naar wedstrijden toegetraind. De wedstrijden variëren van 5 tot 10km tot een hele marathon. Zien we je snel?
